Op maandag 20 december vindt de voorstelling van het 11e tweejaarlijkse verslag ‘armoede en solidariteit’ (Steunpunt armoedebestrijding) plaats. Lees hun persbericht hier. We interviewden vier leden van ATD Vierde Wereld die mee het verslag opmaakten. Het artikel verscheen in het Vierde Wereldblad van juni 2021.
Hoe aanbevelingen voor het beleid van onderuit opgebouwd worden
Niet voor ons, maar mét ons. Deze leuze wordt al meer dan 20 jaar belichaamd door het Steunpunt tot bestrijding van armoede, sociale uitsluiting en bestaansonzekerheid. Als schakel tussen de armoedeverenigingen en het beleid publiceert het Steunpunt tweejaarlijks een rapport over armoede, telkens vanuit een andere invalshoek. Een rapport dat mét verschillende armoedeverenigingen wordt opgesteld, waaronder ATD Vierde Wereld.
Een belangrijke stem
Saskia: Eenmaal per maand komen verschillende armoedeverenigingen samen bij het Steunpunt om het tweejaarlijkse rapport inhoudelijk uit te werken. De ATD-delegatie, met zowel Vlamingen als Walen, bereidt dit overleg voor met Centrum Kauwenberg uit Antwerpen. Ik vind het samen voorbereiden, als 1 groep, heel belangrijk. Elk vogeltje zingt zoals het gebekt is, maar samen komen we altijd wel tot harmonie.
“Elk vogeltje zingt zoals het gebekt is, maar samen komen we altijd wel tot harmonie”
Christine: Ik vind het ook goed dat we samen met de Franstaligen voorbereiden, dat we “België” zijn. Alleen spijtig dat alles nu digitaal gebeurt. Ik zie de mensen liever in levenden lijve (iedereen knikt).
Fons: Omdat we een grote groep zijn, kunnen we echt onze stempel drukken tijdens de overlegdagen bij het Steunpunt. Samen met Kauwenberg vormen we een delegatie van ongeveer 20 mensen. Er zijn veel verenigingen die maar met 2 of 3 zijn vertegenwoordigd.
Marc: Wat een groot voordeel is, is dat bij ATD iedereen altijd aanwezig kan zijn. We staan er echt als groep, ook al is dat niet evident. Na een dag vergaderen bij het Steunpunt ben ik uitgeteld.
De zon schijnt voor iedereen
Ik herinner me nog de geanimeerde debatten in de kelder van het Vierde Wereldhuis in Brussel pre-corona. Wanneer de vergadering is afgelopen, zijn de gemoederen nog lang niet bedaard. De deelnemers zijn duidelijk geraakt door het thema, ze willen hun bijdrage leveren, ze gaan er in op. Datzelfde enthousiasme ervaar ik nu ook tijdens dit videogesprek met drie militanten en een medestander die mee ATD Vierde Wereld vertegenwoordigen bij het Steunpunt.
Saskia: Het onderwerp van het tweejaarlijks verslag waar we nu aan werken is solidariteit met een focus op de thema’s werk en fiscaliteit. Wat tijdens onze voorbereidingen sterk naar voor kwam, is dat solidariteit voor ons veel ruimer is dan enkel werk en belastingen. Het gaat veel meer over “samen” en “verschillend zijn”, maar toch gelijkenissen vinden.
Christine: Ja, maar dat geldt ook in de omgekeerde zin. Ik had solidariteit niet meteen gekoppeld aan de thema’s werk en belastingen, dus voor mij is dat juist de verruiming. Ik heb al veel bijgeleerd, bijvoorbeeld over de Mattheüseffecten: beleidsmaatregelen die systematisch meer gebruikt worden door de meer welgestelde bevolkingsgroepen.
Saskia: De zon schijnt voor iedereen, maar de meer gegoede burgers kunnen investeren in zonnepanelen. En krijgen dan nog subsidies. En een belastingvoordeel. Hoe is dat nog rechtvaardig?
“Ik betaal dan wel een solidariteitsbijdrage via de belastingen, maar dat is een peulschil vergeleken met de solidariteit onder mensen in armoede”
Fons: Wat sterk naar voor kwam, was dat veel mensen in armoede geen baat hebben bij veel voordelen, omdat je bijvoorbeeld niets van je belastingen kunt aftrekken als je geen belastingen betaalt. Wat mij ook treft: de betekenis van echte solidariteit. Ik betaal dan wel een solidariteitsbijdrage via de belastingen, maar dat is een peulschil vergeleken met de solidariteit onder mensen in armoede.
In het verslag rond armoede en solidariteit zal de focus gelegd worden op de thema’s werk en fiscaliteit, telkens behandeld vanuit de drie dimensies van solidariteit: bijdragen – herverdelen – collectiviteit. Tot hiertoe werd reeds ingezoomd op belastingen, vrijwilligerswerk, precaire jobs en sociale zekerheid.
Meer info over het tweejaarlijkse verslag en het Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting vind je op hun website: https://www.armoedebestrijding.be/
Een leerschool
Christine: Toen ik voor het eerst hoorde dat het over fiscaliteit zou gaan, dacht ik, oei, wat ga ik daarover kunnen zeggen? Heel veel blijkbaar (lacht).
Saskia: Ik heb vooral geleerd dat de taalgrens er niet toe doet. Dat mensen in Vlaanderen, Wallonië en Brussel tegen dezelfde moeilijkheden opbotsen en dezelfde strijd moeten leveren.
Fons: Het verbaast mij telkens opnieuw hoe mensen die al in een moeilijke situatie zitten opbotsen tegen die ingewikkeldheid en door de mazen van het net vallen. Ik vind dat schrijnend om naar te luisteren, maar het is natuurlijk wel de enige manier om dat op tafel te leggen.
Boter bij de vis
Fons: Papier is geduldig. Ons verslag zal de armoede niet oplossen, maar het is wel een belangrijke eerste stap. Ik hoop alleen dat we ook aandacht zullen besteden aan de leesbaarheid van het rapport, dat er iets uitkomt zoals een tienpuntenplan waarmee ministers aan de slag kunnen. Er staat zoveel interessants in de vorige rapporten, maar wat is daarmee gebeurd? Ik denk soms dat het te gemakkelijk is om als beleidsmaker te zeggen, sorry, het is zo omvattend, we weten niet waar te beginnen.
“Dit verslag is een begin van ons gevecht voor onze rechten”
Christine: Dat was ook een van mijn eerste bekommernissen: gaat dat rapport niet in de vuilbak van een of andere minister belanden? Ik weet dat armoede geen prioriteit is voor de beleidsmakers. Langs de ene kant neemt de armoede toe, ga maar eens kijken bij de voedselbanken. En langs de andere kant zie je echt dat ze geld over de balk gooien (windt zich op). Dit verslag is een begin van ons gevecht voor onze rechten.
Marc: Misschien is de enige oplossing om zelf minister te worden? Want die weten duidelijk niet wat armoede is.
Saskia: Elke minister zou eens van een leefloon moeten leven. Ze zouden eindelijk met hun budget leren toekomen. Dat zouden wij als mensen in armoede moeten kunnen doen, schuldbemiddelaar worden. Schuldbemiddelaar van de staat. (iedereen lacht). Wij willen deze keer boter bij de vis, wij willen weten wanneer wij resultaat kunnen verwachten. Het Steunpunt is wat mij betreft soms te braaf: “jullie zouden dit misschien ooit wel eens kunnen doen, want het zou misschien ooit wel eens mensen kunnen helpen.” Komaan hé, het is nu of nooit. Dat is een gevoel dat heerst bij heel veel mensen.
Saskia Jacobs woont in Leuven. Ze werkt als vrijwilliger in verschillende Leuvense verenigingen, waaronder ’t Lampeke. Ze werkt mee aan vormingen van het Netwerk tegen Armoede. Vrije tijd en cultuur zijn haar stokpaardjes.
Christine Jacobs woont in Gent. Ze is actief in heel wat Gentse verenigingen, zoals BMLIK (Beweging voor mensen met een laag inkomen en kinderen). Ze is mama van vier kinderen en oma van acht kleinkinderen.
Fons Maes woont in Zandhoven en is met pensioen. Hij is taalkundige van opleiding en werkte voor de universiteit.. Als medestander ondersteunt hij mee de voorbereidende vergaderingen voor het Steunpunt tot bestrijding van armoede.
Marc Dierckx woont in Turnhout en is vrijwilliger bij ’t Antwoord (vereniging waar armen het woord nemen). Hij is in de running om wooncoach te worden.
Verslag: Evelien Lambrecht