ATD Vierde Wereld heeft in samenwerking met de Universiteit van Oxford een participatief internationaal onderzoek uitgevoerd onder de titel “De verborgen dimensies van armoede”. Het project vond plaats in zes landen: Bangladesh, Bolivia, Frankrijk, Tanzania, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Drie jaar lang werkten mensen in armoede, professionals en academici samen om te verduidelijken hoe we armoede in al haar dimensies kunnen begrijpen. Onderzoeksteams definieerden negen onderling afhankelijke dimensies die alle landen gemeen hebben. Het langetermijndoel van dit project is om te helpen bij het ontwikkelen van beter beleid om armoede te bannen.
Er zijn drie dimensies die de kernervaring van armoede vormen: machteloosheid; lijden in lichaam, geest en hart; en strijd en verzet.
Deze dimensies zijn heel herkenbaar voor mensen die in armoede leven, maar nog maar weinig begrepen bij de rest van de samenleving en er wordt nog niet voldoende rekening mee gehouden in de huidige onderzoeken over armoede. Machteloosheid is een veel voorkomende ervaring die zowel op zichzelf staat als van grote invloed is op het lijden van mensen en hun strijd om te overleven en zich te verzetten.
Machteloosheid
Armoede wordt ervaren als een gebrek aan controle. Opties en keuzes zijn gelimiteerd en beperkt door de levensomstandigheden en de acties van instellingen. Mensen die in armoede leven hebben weinig ruimte voor fouten bij de keuzes die ze maken. Armoede kan betrekking hebben op naleving en gedwongen afhankelijkheid van anderen, resulterend in een verlies van waardigheid en ontmenselijking. Gebrek aan controle met beperkte keuzemogelijkheden verhoogt het risico en kan de kans om uit de armoede te komen ondermijnen, terwijl gevoelens van onzekerheid en angst worden gecreëerd.
Armoede voelt als een spinnenweb waaruit je niet kan ontsnappen.
(Persoon in armoede, Verenigd Koninkrijk)
Arme mensen zijn machteloos in de maatschappij. Zij kunnen hun stem niet verheffen want ze weten dat er niemand naar hen luistert. Rijke mensen hebben controle over alles.
(Ervaringsdeskundige, Bangladesh)
Lijden in lichaam, geest en hart
Leven in armoede betekent het ervaren van intens lichamelijk, geestelijk en emotioneel lijden gepaard gaande met een gevoel van machteloosheid om iets aan de situatie te veranderen.
Het leven van mensen in armoede is korter omdat hun fysieke en mentale gezondheid slechter is dan gemiddeld. Dit door huisvesting van lage kwaliteit, onvoldoende voeding en de dagelijkse strijd om te overleven. Veel mensen in armoede kunnen ziektes niet voorkomen omdat ze geen toegang hebben tot gezond voedsel of in vervuilde gebieden leven. Zowel ondervoeding als obesitas kunnen veel voorkomen. Dit laat fysieke en mentale littekens achter.
Het lijden bestaat uit negatieve gedachten en emoties zoals schaamte met betrekking tot de levensomstandigheden, de noodzaak om om hulp te vragen en schuldgevoel over het ontbreken van essentiële bronnen. Wanneer mensen de dagelijkse ervaringen van onrecht en ontmenselijking internaliseren, heeft dit een negatieve invloed op hun zelfvertrouwen.
Ouders lijden, kinderen lijden en ze lijden ook voor elkaar. Dit lijden versterkt elkaar, waardoor het leven ondraaglijker wordt. De intensiteit van het lijden kan leiden tot het vermijden van contact met anderen uit angst om te worden veroordeeld of beschaamd, wat bijdraagt aan sociaal isolement.
Armoede betekent deel zijn van een systeem dat je oneindig laat wachten in een staat van angst en onzekerheid.
(Persoon in armoede, Verenigd Koninkrijk)
Strijd en verzet
Armoede is een voortdurende strijd om te overleven. Het is onder meer het tegengaan van de effecten van de vele vormen van lijden veroorzaakt door ontberingen, misbruik en gebrek aan erkenning.
De strijd neemt verschillende vormen aan, waarvan er vele onzichtbaar blijven voor de rest van de samenleving.
De moed van mensen die in armoede leven, is een bron van energie, vaak geworteld in hun hoop en verlangen om hun kinderen een beter leven te geven. Ze doen een beroep op hun sterke innerlijke wilskracht door te focussen op kansen voor een beter leven voor zichzelf en voor hen die dichtbij hen staan.
Mensen die in armoede leven, hebben de neiging om het weinige dat ze hebben met anderen te delen. Deze gewoonte creëert het gevoel van een gedeelde strijd en solidariteit, en helpt wanhoop of zelfmoordgedachten te voorkomen.
Wanneer mensen proberen uit de armoede te raken, vinden ze niet de steun die ze verwachten van instellingen die zijn ontworpen om hen hierbij te helpen.
Als de staat je kind wegneemt omdat je arm bent, is het enige dat overblijft een intens lijden. Dat lijden wordt niet erkend, noch wat we doen om verder te gaan met het leven, om het te overwinnen en samen te werken.
(Persoon in armoede, Verenigd Koninkrijk)
Leven in armoede is een hindernissenparcours met minder hulpbronnen dan anderen. De impact van armoede is in alle dimensies aanwezig. Het is een dagelijkse strijd, een strijd met enorme obstakels, een leven dat je van dag tot dag moet leven.
(Ervaringsdeskundige, Frankrijk)
Mensen die in armoede leven willen dat de manieren waarop gemeenschappen zich verzetten tegen armoede worden opgenomen in het groter geheel. Als die er niet zijn kunnen er beslissingen worden gemaakt die niet in lijn zijn met goede manieren om armoede te bestrijden.
(Academicus, Verenigde Staten)
ATD Fourth World