Sinds haar kindertijd is Allen een kunstenaar in hart en nieren. “Ik zat altijd te tekenen. Ik ging ergens naartoe en zat te tekenen…”. Mensen vertelden Allen dat ze erg goed was en ze droomde ervan om beeldende kunst te studeren. Maar als oudste van zeven kinderen wist Allen dat ze verantwoordelijk was voor het financiële onderhoud van haar ouders en jongere broers en zussen, een gebruikelijke verwachting in de Filipijnen. Ik zou een goede job zoeken, dacht ze, en misschien kunst als hobby doen.
Nu gebruikt Allen vaak kunst in haar werk: het voluntariaat van ATD Vierde Wereld. Haar verrassende verhaal zegt veel over het vinden van persoonlijke voldoening terwijl je een verschil maakt. Allen zegt het misschien niet zo, maar haar verhaal is er ook een van grote durf, stille moed en zelfontdekking.
Meedoen in een opwelling
Allen wist eigenlijk niet veel over ATD toen ze eind 2020 aan haar stage begon. Ze had ATD Vierde Wereld leren kennen in Thailand toen ze vrijwilligerswerk deed in een arme wijk van Bangkok. “Ik wist niet precies wat ATD daar deed,” geeft ze toe. Maar ze vond de volontairs daar aardig en ze hielp hen met de vertaling van een Tapori miniboekje.
Toen ze thuiskwam, bleef Allen in contact met de volontairs in Thailand die haar aanmoedigden om het ATD-team in Manilla te bezoeken. Maar Allen, die verlegen is, aarzelde om alleen op bezoek te gaan. Maar toen haar vriendin Fab aan een stage begon bij ATD, leek het Allen leuk om ook stage te lopen. “Met een vriendin,” zegt Allen, “is het altijd interessant om samen iets nieuws te ontdekken.”
Voor Allens familie was haar beslissing om bij ATD te blijven werken, zoals ze het zelf zegt, “een enorme uitdaging.” Maar uiteindelijk verraste Allens familie haar door haar keuze voor dit niet-traditionele pad te steunen, iets waar Allen erg dankbaar voor is.
Kunst als empowerment
Al snel ontdekte Allen tot haar vreugde dat ATD Vierde Wereld veel kunst gebruikt in haar activiteiten. “Voor mij was het heel interessant om te zien hoe ATD kunst waardeert als een manier om jezelf uit te drukken,” zegt ze. “Als een serieus en essentieel hulpmiddel om armoede te overwinnen.”
Een van de eerste projecten waar Allen aan meewerkte, was de voorbereiding van de Werelddag van Verzet tegen Extreme Armoede op 17 oktober. Samen met Ate Gloria, een lid van de lokale gemeenschap, bereidde ze enkele kunstworkshops voor.
Al snel realiseerde Allen zich hoe krachtig creativiteit is. Voor mensen in armoede is het leven veeleisend. De strijd om te overleven betekent dat er vaak geen ruimte is voor kunst. Maar ATD erkent hoe belangrijk kunst en creativiteit zijn voor het leven.
Kunst brengt mensen vreugde, en creativiteit is essentieel voor groei en ontwikkeling
Bovendien gebruikt ATD kunst als een manier om zichzelf uit te drukken en dit is enorm versterkend, zegt Allen. Ze vindt het fijn dat ATD geen problemen voor mensen oplost, maar hen in staat stelt zelf actie te ondernemen om hun leven te veranderen en te verbeteren. Allen is zelf kunstenaar en weet dat creativiteit mensen vooruit kan helpen, vooral als het leven erg moeilijk is.
Allen heeft ook geholpen met kerstworkshops, straatbibliotheken en jeugdactiviteiten. Bij al deze projecten werd kunst gebruikt om het leren te ondersteunen, maar ook om de gemeenschap op te bouwen die centraal staat in het werk van ATD.
Hoe verandert ATD het leven van mensen?
Op de vraag hoe ATD het leven van mensen verandert, legt Allen uit dat “het geen programma is waarbij we met iedereen hetzelfde doen”. Er is geen oplossing die in alle gevallen past. ATD biedt veeleer een kader waarbinnen mensen in staat worden gesteld om via hun eigen initiatieven aan armoede te ontsnappen.
Om dit te illustreren vertelt Allen het verhaal van een jonge man. Als kind woonde zijn familie onder een brug in Manilla en hij nam daar deel aan de straatbibliotheek. Geïnspireerd door een vrijwilliger van de straatbibliotheek wilde hij graag naar de kunstacademie. Maar dat kostte te veel. Na zijn middelbare school raakte hij echter betrokken bij een theatergroep van ATD. Via deze groep kwam hij in contact met mensen die zijn kunststudie wilden sponsoren.
Voor Allen is dit een voorbeeld van “empowerment”. ATD loste niets op voor deze jongeman en betaalde zelfs niet voor zijn studie. Ze boden alleen de mogelijkheid en de connecties die andere kinderen van nature hebben via hun familie, school en gemeenschap.
Wat heb je geleerd van mensen in armoede?
Als deze vraag aan Allen wordt gesteld, beschrijft ze moed, persoonlijke kracht en vrijgevigheid.
“Ze riskeren hun leven om rond te komen”, zegt ze over de mensen die ze heeft ontmoet. “Ze doen dat elke dag – maar het is niet gemakkelijk. Weet je, het is verbazingwekkend hoe ze niet bang zijn als hun leven in gevaar is – als ze maar eten op tafel kunnen brengen voor hun gezin.”
Hoe zie jij je rol als lid van het internationale voluntariaat?
Waar Allen moed, vastberadenheid en het vermogen tot leiderschap ziet, zien anderen vaak onverantwoordelijkheid of mislukking. Over de gezinnen in een achterstandsgebied zegt Allen,
“Deze mensen zijn uitgesloten van de maatschappij. Maar in deze gemeenschap zelf zijn er ook mensen die [hen] uitsluiten.” Allen begrijpt dat een deel van haar rol als lid van het voluntariaat het organiseren van projecten kan zijn, maar een ander deel is laten zien dat mensen in diepe armoede in staat zijn om succesvol te zijn.
Allen illustreert deze dubbele rol met een verhaal. Op een dag deed ze mee aan een straatbibliotheek in een arme wijk in Manilla. “Er deed een vrouw mee die voor haar zieke neef zorgde. Ze was erg trots dat hij een pen kon vasthouden en zijn naam kon schrijven.
“Maar toen,” vervolgt Allen, “zag dezelfde vrouw een ander kind dat naar me toe kwam en zei: ‘Ate Allen ik wil ook schrijven.’ En die vrouw zei zoiets als: ‘Die jongen is lui, dus hij weet niet hoe hij moet schrijven.’ Dus ging ik met deze jongen zitten om te kijken of hij het kon, en hij kon het! Hij kon de pen vasthouden en echt schrijven.
“Ik zei tegen die vrouw: ‘Je zei dat hij lui is, maar zie je, hij kan schrijven. Hoewel hij meer moet oefenen en ook aanmoediging en vertrouwen nodig heeft van de mensen om hem heen.”
Allen ziet haar rol als het aanmoedigen van mensen zodat ze hun eigen capaciteiten herkennen. Ze wil ook dat ze zien dat zij, door anderen aan te moedigen, een positieve impact kunnen hebben in hun gemeenschap. Wat mensen in armoede houdt, is de houding van anderen.
Jeugdactiviteiten
Allen is ook betrokken bij de organisatie van de ATD-Jongerengroep. Een groot project vorig jaar was een theatervoorstelling op 17 oktober in Manilla. Gewoonlijk wordt de voorstelling elk jaar door dezelfde groep volwassenen opgevoerd. Allen: “In 2022 dachten we, waarom vragen we de jeugd niet om mee te doen?” Terugkijkend zegt Allen: “We vonden het ambitieus, maar we wilden het toch proberen. Het was niet gemakkelijk, maar het was de moeite waard omdat ze er trots op waren om dit te doen.” Het project liet opnieuw zien wat er mogelijk is. En volgend jaar willen andere jongeren meedoen!
Heeft het werken met ATD je als persoon veranderd?
ATD heeft Allen veranderd: “Behoorlijk veel, denk ik,” mijmert ze. “Ik vind de idee van werken met veel leuker dan werken vóór”, zegt ze over de gezinnen die ze kent en die in armoede leven. “Soms is het makkelijk om dingen zelf voor mensen te doen, maar dat is niet de manier waarop ATD werkt.”
En Allen is heel scherpzinnig over wat “samenwerken” in de praktijk betekent. Zelf was ze nooit iemand die snel in veeleisende nieuwe avonturen sprong, maar het werken met ATD heeft uitdagingen met zich meegebracht die ze niet had verwacht. Een paar jaar geleden had Allen zich bijvoorbeeld niet kunnen voorstellen dat ze 38 energieke jonge mensen bij elkaar zou brengen, zoals ze deed met de theatervoorstelling van de ATD-Jongerengroep.
Allen geeft toe dat de dagelijkse realiteit van armoede erg deprimerend is. “Je leert hoe ze rondkomen… Het is verbazingwekkend hoe toegewijd ze kunnen zijn,” zegt ze over gezinnen in armoede. “Het is niet gemakkelijk,” besluit ze, “maar het geeft me hoop.”
Dit is een vertaling van een artikel op de internationale website van ATD