Werk, gezondheid, wonen, voeding, energie, mobiliteit… Hoe komen we tot een rechtvaardige samenleving met respect voor mens en aarde?
Sébastien is sinds drie jaar mee verantwoordelijk voor een stoffenatelier in de Franse gemeente Mauléon. Het atelier recupereert stofresten en maakt er nieuwe producten mee, zoals stoffen vuilzakken voor papier. In een vorig leven werkte Sébastien in een ziekenhuis, maar na een verlammende hernia werd hij ontslagen. Zes jaar werkloosheid maakte hem moedeloos. Net wanneer hij de hoop opgeeft, komt hij in contact met ESIAM[1], een onderneming opgestart in het kader van het project Zones zonder langdurige werkloosheid (ZZLW).[2] ESIAM is geen onderneming zoals een andere. ESIAM rekruteert werklozen en vindt dan een job die bij hen past en tegelijkertijd nuttig is voor de buurt. Aan Sébastien wordt gevraagd wat hij graag doet, wat hij goed kan en wat haalbaar is voor hem gezien zijn situatie. Met scepticisme stapt hij in het project… Drie jaar later bloeit het stoffenatelier als nooit tevoren. De les die hij heeft geleerd: iedereen, ongeacht zijn of haar situatie, kan een bijdrage leveren aan een duurzamere samenleving.
Werk is uiteraard maar één aspect in een duurzame wereld. Wat als iedereen, zonder schaamte of angst voor de rekening, naar de dokter kan? Zonder angst om doorverwezen te worden naar de specialist. Want is die geconventioneerd of niet? Wat als we volop gaan voor een integrale, multidisciplinaire, preventieve én betaalbare gezondheidszorg, zoals nu bijvoorbeeld in wijkgezondheidscentra gebeurt? Lokaal ingebed met oog voor de leefomstandigheden van de bezoekers. En omdat er ook preventief wordt gewerkt rond voeding en beweging, hoeven we met z’n allen minder naar de dokter.
Wat als iedereen kan wonen in een goed geïsoleerde woning met een lage energiefactuur? Een gezonde woning, waar er goed geventileerd wordt en het nooit te koud of te warm is. Met groen in de buurt en openbaar vervoer op wandelafstand. Wat als…?
Staten-Generaal voor Rechtvaardige Transitie
Werk, gezondheid, wonen, voeding, energie, mobiliteit… Hoe komen we tot een maatschappij die duurzaam is op alle vlakken? Een rechtvaardige samenleving met respect voor mens en aarde zonder de capaciteit van toekomstige generaties aan te tasten? Die vraag staat centraal in de Staten-Generaal voor Rechtvaardige Transitie, gelanceerd door Federaal Minister Zakia Khattabi.
De Staten-Generaal bestaat uit verschillende etappes. Deze maand (juni 2023) zal een comité van 24 wetenschappers onder leiding van Bea Cantillon en Marek Hudon een rapport uitbrengen over hun onderzoekswerk. In september zal ook de Agora van start gaan die bestaat uit bijeenkomsten van burgers uit verschillende bevolkingsgroepen. Het Forum, dat een stem wil geven aan het middenveld, ging reeds van start met een uitgebreide enquête en rondetafelgesprekken. Uiteraard zullen ook de federale administraties en adviesraden hun input geven. Al deze bevindingen zullen de basis vormen voor de eigenlijke conferentie eind oktober. In maart 2024 volgt dan een internationale conferentie over dit onderwerp in het kader van het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie (EU). Om de Agora en het Forum voor te bereiden, komen we sinds januari 2023 maandelijks met enkele ervaringsdeskundigen samen in het Vierde Wereldhuis.
De klimaatverandering kent geen grenzen
Inspanningen zijn niets waard als de klimaatproblematiek niet globaal wordt aangepakt.
Klimaat gaat over natuur, transport, industrie, landbouw, bouwen en wonen, energie, fiscaliteit… Als je in België telt hoeveel ministers en staatssecretarissen betrokken zijn, federaal en gewestelijk, dan besef je dat er hard moet samengewerkt worden.
En natuurlijk moet ook over de landsgrenzen beleid gevoerd worden. De Green Deal is het plan van de Europese Unie om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn en om de uitputting van grondstoffen tegen te gaan. Een Sociaal Klimaatfonds moet helpen om de lasten van de nieuwe klimaatmaatregelen voor iedereen haalbaar te maken. Dat is een hele uitdaging. Mensen in armoede zullen de maatregelen veel sterker voelen in hun dagelijks leven. Landen en regio’s moeten steunprogramma’s uitwerken en ook hier zal het verschil tussen arme en rijke regio’s meespelen.
De klimaatkwestie draagt de kiem in zich van toenemende onrechtvaardigheid en ongelijkheid. Met veel overleg en onderhandelen kunnen we daar weerstand tegen bieden. Het spreekt alvast voor zich dat mensen in armoede belangrijke partners moeten zijn in de Staten-Generaal voor Rechtvaardige Transitie, opgezet door de Belgische overheid.
Evelien Lambrecht
[1] ESIAM staat voor Entreprise Solidaire d’Initiatives et d’Action Mauléonaise (solidaire onderneming voor initiatieven en actie in Mauléon).
[2] Het project Zones zonder langdurige werkloosheid (ZZLW) wil duurzaam werk aanbieden aan mensen die al geruime tijd inactief zijn en in relatief kleine gemeenschappen (buurten) een einde maken aan langdurige werkloosheid. Dit gebeurt met veel ondersteuning en eventueel een opleiding. Het is de bedoeling om op niet-concurrerende wijze met andere bedrijven te beantwoorden aan de economische en sociale behoeften waaraan in die buurt momenteel niet wordt voldaan. De vaardigheden en verwachtingen van de werkloze liggen aan de basis van deze zoektocht naar waardig werk. Het project kende haar start in Frankrijk in 2017.