Libanon is een klein en dicht bevolkt land aan de Middellandse Zee. In het zuiden grenst het aan Israël, maar het langst is de grenslijn met Syrië, in het noorden en het oosten. Het land telt 4,5 miljoen inwoners. Daarbovenop zijn er meer dan één miljoen vluchtelingen.
Beitouna is het Arabische woord voor ‘ons huis’. Het is ook de naam van een klein buurthuis in de wijk Nabaa in Beiroet. Ik was er vorig jaar op bezoek. Het groot aantal vluchtelingen is een enorme uitdaging voor wijken zoals Nabaa waar de bewoners het niet breed hebben. De vluchtelingen komen uit Syrië, Palestina, Egypte, Irak, Soedan, Sri Lanka. Maar in de wijk wonen ook veel Libanezen die tijdens de jarenlange burgeroorlog gevlucht zijn vanuit alle hoeken van het land. Er zijn christenen en moslims. Er zijn gastarbeiders die arriveerden na de burgeroorlog, asielzoekers en veel vrouwen die als huishoudhulp kwamen. Deze wijk met een heel gemengde bevolking krijgt in de media vaak het etiket ‘gevaarlijk’. Maar de bewoners benadrukken juist dat mensen van verschillende herkomst en religie hier nog samen wonen. Beitouna maakt dat mee mogelijk.
Om in vrede te leven
Het buurthuis bestaat 15 jaar en is opgericht door mensen van de wijk om de gezinnen te steunen die het heel moeilijk hebben. Twee kamers zijn het, op het gelijkvloers van een oud gebouw. Van hieruit worden activiteiten opgezet om de opvoeding van de kinderen te ondersteunen, feesten worden voorbereid, er is een kleine coöperatieve en elke zomer wordt een gezinskamp georganiseerd. Mensen zeggen dat dit een plaats is waar ze leren samenleven, waar ze verantwoordelijkheid kunnen nemen en elkaar kracht kunnen geven.
“Alles wat we in Beitouna doen, is om in vrede te kunnen leven”, zegt Yvonne, een van de jongeren. Ze kent Beitouna van toen ze klein was. “Hier vind je geen mensen die allemaal tot dezelfde groep behoren. Beitouna heeft ons geleerd om gemengd te leven, zonder discriminatie en met een openheid van de een voor de ander”, aldus een andere jongere die in de bibliotheek meewerkt.
Ontheemd
Beitouna is verbonden met het Forum van verzet tegen extreme armoede. In 2013 schreven ze wat het voor Libanezen betekent om zoveel Syriërs te zien toekomen :
“Het is voor niemand gemakkelijk. De twee landen kenden een moeilijke relatie, vooral tijdens de Libanese burgeroorlog. Veel Libanezen blijven daar wrang over en wantrouwen Syrië. Hier in Beitouna voelen we dat het onze plicht is om deze families van Syrische vluchtelingen nabij te zijn, omdat we het ook doorgemaakt hebben : angst, rouw, je huis verliezen en ontheemd zijn. Maar het is een uitdaging want altijd opnieuw duikt de gedachte op : ze kunnen het maar voelen, het is hun beurt nu”. Sommigen voelen mee met het leed van de vluchtelingen, anderen kunnen het niet.
Omwille van de kinderen
Door de toevloed van vluchtelingen wordt het leven in de wijk duurder en de huurprijzen zijn zo gestegen dat sommige mensen moeten vertrekken. De Syriërs wonen met meerdere gezinnen in een appartement om de huur te kunnen betalen. De mensen van Beitouna helpen hen in hun zoektocht naar huisvesting, voedsel, kleren, scholen. Het zijn vrijwilligers die zelf een moeilijk leven hebben en zich soms overvraagd voelen. Altijd opnieuw moeten ze overleggen, want soms is er geen eensgezindheid over de prioriteiten. Ze moeten het hoofd bieden aan de angst van de vluchtelingen die elkaar ook onderling wantrouwen. Toch doen ze verder :
“We leren in Beitouna wat openheid is. En als moeders moeten we dat aan onze kinderen aanleren. We helpen elkaar omdat we de kinderen uit de oorlog willen weghalen, omdat we hen vreugde willen schenken. De bibliotheek verenigt kinderen. Het is een plaats waar cultuur en vreugde gedeeld worden.”
“Een persoonlijke vriendschapsrelatie, geloven in ieders waardigheid en ons hart openen, dat is het belangrijkste. Of we Libanees zijn of vreemdeling, we hebben dezelfde behoefte aan solidariteit . Als we de vluchtelingen moed geven zien we dat hen dat raakt en dat ze zich veilig voelen. We doen ook inspanningen om bedelende kinderen te benaderen en om iedereen die aan onze deur staat een antwoord te geven. We zouden de middelen willen om nog meer te doen, want velen raken niet tot bij ons en hebben nog een veel moeilijker leven.”
Mijn leven is nu hier
Ik ontmoette Abir, uit Syrië. Ze woont al verschillende jaren in Nabaa en animeert de bibliotheek van Beitouna. Omwille van haar banden in de wijk assisteert ze bij concrete moeilijkheden. Er wordt bijvoorbeeld vaak klein vuurwerk afgestoken, dat is de Libanese manier om feest te vieren, maar voor de Syrische kinderen is het terreur. Abir helpt mensen om elkaar te begrijpen, maar zegt: “Ik ben vaak verscheurd. Vrede of woede? Afwijzing of bekommerd zijn om anderen ? Ik voel angst maar ook voldoening.”
“Maar al bij al is het deze wijk die me kracht gaf. Toen ik hier voor het eerst aankwam waren mijn kinderen klein. Ik wou dat mijn gezin het goed had, op een veilige plaats. Het was niet het leven dat ik gedroomd had. Maar ik zei tegen mezelf : ‘Mijn leven is nu hier, op deze plaats’. En ik begon van deze wijk te houden , met alles wat erbij hoorde.”
Françoise Barbier, volontair bij ATD Vierde Wereld
Forum van verzet tegen extreme armoede
Wat? Een wereldwijd netwerk, uitgebouwd door ATD Vierde Wereld. De deelnemers zijn geen deel van ATD, ze hebben een eigen identiteit en doelstellingen.
Wie? Kleine organisaties en individuen die overal in de wereld werken met mensen in grote armoede. Het is belangrijk dat ze niet geïsoleerd raken in hun strijd tegen de armoede.
Waarom? Deelnemers kunnen leren van elkaar en samen nadenken over hun projecten. Ze delen hun vragen, hun successen en mislukkingen.
Hoe? Vanuit het internationaal centrum van ATD Vierde Wereld wordt persoonlijk gecorrespondeerd met de deelnemers. Een selectie daarvan wordt opgenomen in een brief die in vier talen verspreid wordt (Letter to friends around the world)