ATD Vierde Wereld – Marijke Decuypere
10/12/2018
OPINIESTUK – Artikel 8: recht op privéleven en familieleven
Privacy. Afgelopen jaar zagen we dat woord honderden keren op ons scherm verschijnen. Onze persoonsgegevens mogen niet zomaar opgeslagen, doorgegeven en gebruikt worden. We hebben rechten.
Ik ontmoette het voorbije jaar mensen van wie de privacy veelvuldig geschonden werd. Meestal mensen die van een uitkering leven. Nee, veeleer OVERLEVEN. Hun levensverhalen zijn tot in de kleinste details opgetekend in allerlei dossiers. Hun gegevens worden gelinkt aan die van hun gezinsleden en geliefden. En dat heeft gevolgen: hun privéleven staat onder druk. Als je van een uitkering leeft, kun je blijkbaar niet kiezen of je met je nieuwe partner of volwassen kinderen samenleeft.
Samenwonen is voor mensen met een loon een financiële winsituatie omdat ze de vaste kosten zoals huur en energie kunnen delen. Voor uitkeringsgerechtigden ligt dit anders. Zij ontvangen een inkomen volgens hun statuut. Door samen te wonen krijg je een ander statuut en dat is goed voelbaar in de portemonnee: het inkomen zakt aanzienlijk en afhankelijk van de uitkering kan het zijn dat voor een van de partners de uitkering wegvalt.
Tijdens een volksuniversiteit van de vierde wereld verdiepten we ons in de financiële gevolgen van samenwonen voor mensen in armoede. Ik was getroffen door het woordgebruik. De meeste deelnemers hadden het over ‘ik moet’. Niet zijzelf beslisten of ze zouden samenwonen, maar de schuldbemiddelaar of het OCMW. Willy en Els vertelden dat ze beiden in schuldbemiddeling waren en eerst aan hun advocaat moesten vragen of ze mochten samenwonen. Hoezo, recht op privacy? Willy en Els waren niet de enigen in deze situatie.
Echt schrijnend wordt het als een ouder niet zelf mag beslissen of zijn volwassen kind nog thuis mag wonen. Greet vertelde: ‘Zelf had ik een leefloon. Toen mijn zoon ging werken, wisten we dat mijn inkomen ging verminderen. Het idee was dat mijn zoon gedurende twee maanden een klein beetje zou sparen om dan met zijn vriendin te gaan samenwonen. Om die reden gaven we aan het OCMW niet door dat mijn zoon nu een loon had. Om wat financiële ademruimte te creëren. Het OCMW kwam het te weten.’ Greet moest haar statuut van gezinshoofd inruilen voor samenwonende met de nodige financiële gevolgen. ‘Mijn zoon moest betalen voor mij en mijn jongere zoon, die nog naar school ging’.
Als het alleen wonen niet lukt, is het ook niet altijd toegestaan om je kind terug op te nemen. Lucy deelde haar ervaring : ‘Mijn zoon wou terug thuis komen wonen, maar ik mocht dat niet toelaten van het OCMW. Mijn zoon had geen inkomen. Ik mocht hem niet opnemen. Ik heb hem de deur moeten wijzen. Dat doet zeer, dat wil je niet. Je laat geen hond buiten, het is mijn kind en dat is pijnlijk.’
Privacy. Iedereen heeft er recht op, behalve als je van een uitkering leeft. Als samenwonen voor mensen in armoede ook een financiële winsituatie mag zijn, dan kunnen ze misschien de overgang beginnen maken van ‘overleven’ naar ‘leven’. Ze krijgen dan de keuzevrijheid om te leven met wie ze willen, zonder de inmenging van derden.
Marijke Decuypere