Internationaal recht verbiedt discriminatie op basis van vermogen of sociale status. Toch ervaren mensen in armoede elke dag discriminatie en institutioneel geweld. Olivier De Schutter, speciaal rapporteur Mensenrechten en Extreme Armoede van de Verenigde Naties, sprak met leden van ATD Vierde Wereld om de situatie beter te begrijpen.
Wij spraken met Larissa en Saskia, twee deelneemsters van de film:
Waarom is het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen deze film zien?
Larissa: Omdat ze dan kunnen zien dat discriminatie van mensen in armoede bestaat en wat dat voor hen betekent. Als we discriminatie willen bestrijden is zo een film van essentieel belang.
Saskia: Deze film laat zien dat iedereen zijn of haar eigen kwetsbaarheid heeft. We zitten niet allemaal in dezelfde boot. Alles wat normaal of vanzelfsprekend is voor andere mensen (zoals een dak boven je hoofd hebben), is dat niet voor mensen in armoede.
Is het veranderen van wetten alleen voldoende voor een menswaardig leven voor iedereen?
Saskia: Het maken van wetten verandert niets aan de mentaliteit van mensen. Wetten zijn ook niet zomaar toepasbaar. De grondwet is niet afdwingbaar.
Larissa: Inderdaad. Het veranderen van wetten is een begin, maar het is niet genoeg: de wetten moeten worden nageleefd. Er is een mentaliteitsverandering nodig. Het is een hele klus om dagelijks mensen bewust te maken van discriminatie, en deze film is daar een onderdeel van.
Wat is je het meest bijgebleven van het gesprek/ de film?
Saskia: De herkenning in de verscheidenheid. We hadden allemaal ons eigen verhaal maar ik herkende me in al de verhalen. Ik luisterde naar hun ervaringen en ik kon me helemaal inbeelden hoe het zou zijn als het mij zou overkomen. Ik voelde ook een enorme openheid van Olivier de Schutter, veel empathie in zijn vragen. Ik vond het een eer om mee te mogen doen aan de film.
Larissa: Alle verhalen die ik hoorde hebben mij getekend. Deze tonen eens te meer aan hoe discriminatie vele aspecten van het dagelijks leven beïnvloedt en waarom het van essentieel belang is ze te bestrijden.
Kan je de titel “Zeg niet waar je vandaan komt” verklaren?
Larissa: We zeggen niet waar we vandaan komen, want als we onze afkomst vermelden, als we in bepaalde buurten hebben gewoond, weten we dat mensen bevooroordeeld zullen zijn. Als je zoals iedereen behandeld wilt worden, moet je vermijden dat ze zien dat je in armoede leeft.
Saskia: Bijvoorbeeld: er zijn mensen die in het ‘domein’ (woongebied met chalets) wonen. Als je van daar komt krijg je sowieso al een stempel. De eerste indruk is al gemaakt zonder dat je kan tonen dat je anders bent.
Wat doet discriminatie met jou als mens?
Saskia: Boosheid. Boosheid over wat mij wordt aangedaan en anderen wordt aangedaan. En gelatenheid: is dat nu nog niet beter? Ik voel mij machteloos, want ik kan er niets aan veranderen. En ik ga geloven dat er niets meer aan veranderd kan worden.
Larissa: Ik zie dat sinds de pandemie de discriminatie alleen maar is toegenomen. Er is veel meer wantrouwen en het is bijvoorbeeld veel moeilijker geworden om huisvesting te vinden. Het is vermoeiend dagelijks te moeten vechten om dezelfde rechten te hebben als anderen. Er treedt een vermoeidheid in en soms heb je gewoon de kracht niet meer. Je krijgt dan de schuld dat je geen moeite doet.
Wat wil je mensen meegeven als boodschap op deze internationale dag van de rechten van de mens?
Larissa: Wat belangrijk is, is solidariteit en de wil om elkaar te helpen. Zorgzaamheid is de basis voor de bestrijding van discriminatie en het garanderen van dezelfde rechten voor iedereen.
Saskia: Mensen in armoede zijn mensen van vlees en bloed. En we hebben geen andere verzuchtingen dan anderen. Wij willen gewoon mens kunnen zijn in alle aspecten van het leven. Ook wij hebben recht op geluk en warmte.