Het Belgisch Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting heeft zijn 9de tweejaarlijkse verslag na het Algemeen Verslag over de Armoede (1994) gepubliceerd. Het verslag heeft als titel “Burgerschap en armoede.”
Gedurende anderhalf jaar heeft het Steunpunt voor dit verslag extra ingezet op de actieve deelname van mensen wiens mening en inbreng haast nooit wordt gevraagd. Mensen in armoede worden immers vaak als ‘onbekwaam’ bestempeld en worstelen zich door het leven met het gevoel tweederangsburgers te zijn. Het overleg bracht ook feiten aan het licht die aantonen dat hen meer en meer de regie over hun leven uit handen wordt genomen, en dat ze zich tevreden moeten stellen met tweederangsrechten.
Zo’n 20 leden van ATD Vierde Wereld (Vlaams en Franstalig) namen deel aan meer dan 30 werk- en overlegdagen. Het Steunpunt bracht eens te meer personen, verenigingen en organisaties samen die niet gewoon zijn elkaar te ontmoeten, maar allemaal bekommerd zijn om in hun engagement, werk of missie rekening te houden met de ervaringen van mensen in armoede. De strijd tegen armoede belang immers iedereen aan.
Vier essentiële pijlers van burgerschap kwamen naar voor: gelijkheid in menswaardigheid en rechten, vrijheid, de mogelijkheid verantwoordelijkheden op te nemen en de erkenning van elke mens als basis van al het voorgaande. Burgerschap wordt in al die dimensies verder besproken met een focus op huisvesting. Zonder degelijke en betaalbare woning is het namelijk onmogelijk om voluit zijn burgerschap te beleven en in zijn andere fundamentele rechten gerespecteerd te worden. (cf volksuniversiteit wonen). Het belang van het verenigingsleven bij de individuele en collectieve ondersteuning van mensen in armoede komt ook aan bod, alsook de wezenlijke rol van ouders in een situatie van armoede.
Alle rechten en voorstellen vormen één geheel en moeten ook zo gelezen en behandeld worden. Bij wijze van voorbeeld hier drie grote aanbevelingen uit het nieuwe Verslag:
1.Samenwonen van uitkeringsgerechtigden moet gemakkelijker worden
Wanneer twee alleenstaanden met een leefloon gaan samenwonen, is het financieel verlies enorm. Dat geld niet alleen voor koppels, maar ook voor ouders en hun meerderjarige kinderen, of wanneer een dakloze vriend in huis wordt opgenomen. Solidariteit wordt bestraft. Het verslag pleit om de impact van het huidige systeem (kosten en baten) te evalueren, zowel voor de personen in kwestie als voor de overheden.
2.Het opnemen van verantwoordelijkheden moet mogelijk gemaakt worden
Er is momenteel teveel onzekerheid over de mogelijke (financiële) gevolgen van vrijwilligerswerk voor personen die van een uitkering afhankelijk zijn. Het verslag pleit voor meer transparantie en om de verplichte aangifte van een vrijwilligerswerk bij een betalingsinstantie af te schaffen. Want als iemand die werkt tijd heeft om vrijwilligerswerk te doen, dan heeft iemand die werkloos is dat ook.
3.De druk op het privé leven moet verminderen
De jacht op sociale fraudeurs leidt tot grote inmenging in het privé leven van mensen in armoede: het huis wordt regelmatig onderzocht, kassabons en rekeningen gecontroleerd, enz. Het Steunpunt beveelt aan om zich af te vragen of de controlemaatregelen wel in verhouding zijn tot de beoogde doelstellingen.
Het Steunpunt en de deelnemers aan het overleg vragen aan de federale Staat, de gemeenschappen en de gewesten om de opvolging van het verslag zo snel mogelijk op te starten. Het Steunpunt wil van haar kant de dialoog met de kabinetten en hun administraties verder zetten. En als Beweging, met de andere verenigingen vinden we het ook van belang om de publieke opinie aan te spreken. De vele vooroordelen die leven over mensen in armoede staat hun erkenning als volwaardige burgers immers flink in de weg.
Het Verslag “Burgerschap en Armoede” is beschikbaar op: www.armoedebestrijding.be
Meer lezen? Lees dan ook nog de artikels in de Knack en De Standaard.
Monique Couillard, volontair bij ATD Vierde Wereld, geeft op BX1 tv verdere uitleg. Deze video is in het Frans zonder Nederlandstalige ondertitels.