Er stroomt jong bloed door de aderen van de Beweging in België: hoe geweldig is dat! Vanuit het Vierde Wereldhuis in Brussel ontdekken verschillende jongeren wat armoede inhoudt, hoe ATD Vierde Wereld hiermee aan de slag wil gaan en welke specifieke vormen van engagement er mogelijk zijn.
François-Louis (32) was 8 jaar geleden al eens komen aankloppen. Hij besloot toen toch het beroepsveld in te gaan dat in lijn lag met zijn studies economie. Op zijn zoektocht naar een zinvolle levensinvulling en naar een manier om zich nuttig te maken voor de samenleving, kwam hij een jaar geleden weer bij ATD terecht. De eerste maanden verkende hij onze projecten als vrijwilliger bij de straatbibliotheek, bij de volksuniversiteit, tijdens een talentenweek en een Europese jongerenontmoeting. In september startte hij met een inleefstage. Het brengt hem meer samenhang tussen de verschillende projecten in zijn leven, met name om soberder te leven en mensen te ontmoeten die gediscrimineerd of vergeten worden. Hij leert bij ATD mensen kennen met gelijkaardige doelstellingen en krijgt de kans nieuwe dingen uit te proberen en wat extra avontuur binnen te brengen in zijn leven.
Margot (27) trekt samen met François-Louis de Jongerendynamiek aan Franstalige kant. Ze leerde onze Beweging kennen tijdens haar twee jaar burgerdienst in Parijs. Daar groeide het idee dat ze misschien voor het internationaal voluntariaat was weggelegd en ze ging in op de uitnodiging om een inleefstage in België aan te vangen en hier de Beweging te versterken.
Ze beleeft zo’n jaar als volgt: “Je ontmoet heel verschillende mensen met een inspirerend levensverhaal. Het is een manier om uit je comfortzone te komen. Je leert in een ander tempo te werken: niet het ‘rendement’ komt op de eerste plaats, er is tijd om te leren, te schrijven, afstand te nemen en te delen met anderen wat je meemaakt. Tijdens de inleefstage word je niet meteen in een hokje met één grote opdracht gestopt, maar krijg je de kans om veel verschillende dingen te doen. Je krijgt snel vertrouwen en verantwoordelijkheid en je vindt tegelijkertijd ondersteuning. Ik voel me aangemoedigd om creatief te zijn en de kennis die ik heb ten volle te gebruiken in dienst van een meer rechtvaardige wereld. Het is een sterke ervaring om samen met andere jonge mensen deze ontdekkingen te doen en opgeleid te worden door mensen met een inspirerend engagement.”
Paul (20) is een stuk jonger. Hij kwam via het Duitse programma ASF (Aktion Sühnezeichen Friedensdienste) bij ons terecht voor een sociaal jaar. Hij is erg gemotiveerd om nieuwe dingen te ontdekken en iets zinvols bij te dragen aan de maatschappij. Zich inzetten voor anderen maakt deel uit van de kernwaarden in zijn leven. In september vroeg hij zich nog af wat hij daarna verder wilde studeren. De straatbibliotheken, creatieve ateliers en wekelijkse ontmoetingen met straatbewoners in Brussel brachten intussen een antwoord: sociaal werk.
Pauline (22) is haar Master in Mensenrechtenstudies aan de universiteit van Bologna (Italië) aan het afronden. Ze schrijft haar thesis over de invloed die ngo’s kunnen uitoefenen op instellingen zoals de Europese Unie. Ze verdiept zich in de visie van de stichter van ATD Vierde Wereld op pleitbezorging en ondersteunt in dit verband ons pleitbezorgingsteam. Hoe ze bij onze Beweging terecht kwam? Haar ouders kwamen in Tanzania in contact met ATD en toen Pauline hen bezocht, kon ze een maand de straatbibliotheken ondersteunen. Ze besefte daar dat elke nieuwe vrijwilliger in een vereniging ook aan zichzelf moet werken. In Dar-es-Salaam bijvoorbeeld botste ze op onbewuste vooroordelen die uit westerse landen komen. Ze ontdekte er ook voor het eerst een vereniging waar iedereen inspraak had en zag hoe dat een heel nieuw perspectief brengt. Een korte stage in het archief- en onderzoekscentrum van ATD in Frankrijk vond ze een heel menselijke en mooie ervaring. Zolang je laat zien dat je wilt leren, vind je in de Beweging iemand die je steunt in je projecten en ontdekkingen, ondervond ze.
Solal (26) is Paulines teamgenoot. Hij is geboeid door alles wat te maken heeft met pleitbezorging en de Europese unie. Hij deed al een lange studiestage bij het internationaal team van ATD voor pleitbezorging in de Internationale Instellingen. Dat beviel hem zodanig dat hij met enthousiasme naar Brussel kwam om dat werk voort te zetten tijdens een inleefstage. Ondergedompeld in de verschillende dynamieken van het Vierde Wereldhuis, waar hij met Margot en Paul ook woont, groeide intussen de interesse voor het internationaal voluntariaat. Niet dat hij geen kritische vragen stelt. In zijn activiteitenverslag over de eerste 6 maanden formuleert hij er verschillende, zoals na zijn deelname aan de COP27 in Egypte in november. Hoe verantwoord is het om daar als Beweging aan deel te nemen? De ecologische voetafdruk was immers enorm en de mensenrechtenreputatie van Egypte is bedenkelijk. Bovendien is er in dit soort bijeenkomsten geen ruimte voor deelname van mensen in armoede en zelfs voor ervaren ngo-medewerkers is het moeilijk om armoede er op de agenda te krijgen. Toch heeft hij er met een aantal andere jonge ATD-medewerkers ontzettend hard gewerkt om relaties op te bouwen die hopelijk in de toekomst nog vruchten zullen afwerpen voor deze enorme maatschappelijke uitdaging.
Een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid is ook een onderwerp waar Sibylle (27) zich al enkele maanden in vastbijt. Ze is mee verantwoordelijke voor een tweetalige werkgroep die een bijdrage levert aan de grootschalige consultatie die federaal minister van Klimaat, Milieu en Duurzame Ontwikkeling Kathabi organiseert. In oktober 2022 startte Sibylle bij ATD. Ze was met haar man teruggekeerd van een internationale vrijwilligersstage in Kinshasa, een jaar dat haar bijzonder getekend had. Ze wilde een zinvol engagement, waarin de ontmoeting met anderen in al hun diversiteit centraal staat. De Beweging heeft aan deze verwachting voldaan. Tijdens deze inleefstage kan ze experimenteren met opdrachten op het terrein, zoals bezoeken aan gezinnen, en met zeer specifieke actieprojecten zoals de voorbereiding van gezinsvakanties of het begeleiden van de werkgroep “duurzaamheid en armoede”. Het geeft toegang tot die zeer specifieke benadering van de sociale werkelijkheid die de Beweging eigen is: “om dicht bij de armsten te staan, bij degenen die uitgesloten zijn, … en samen te werken aan een meer rechtvaardige samenleving waarin ieder zijn plaats heeft en gehoord kan worden.”
Ook Léo (31), die voor het tweede jaar de inleefstage volgt, vindt dat jonge mensen vandaag nood hebben aan een krachtige toekomstvisie. Hij wil deel uitmaken van iets wat hem overstijgt, een collectieve menselijke inspanning leveren in de richting van ‘iets beter’, niet gewoon ‘werken, oud worden, sterven, punt’. Hij hielp mensen in armoede uit de regio Charleroi om mee te werken aan een onderzoeksproject over de evolutie naar ‘digitaal geld’. Ook zette hij zijn tekentalent in om samen met kinderen van de straatbibliotheek een kinderboek vorm te geven. Hij is opgetogen dat hij nu het Franstalige team Volksuniversiteit mag versterken en dat ze onder andere rond de komende verkiezingen gaan werken. Het voluntariaat en de Beweging mogen immers geen excuus worden voor de staat om hun verantwoordelijkheid niet op te nemen. Wat hem betreft zullen we samen met andere partners ook nieuwe ‘piratenstreken’ moeten uithalen om politieke verandering teweeg te brengen.
Op vrijdag komen deze jonge mensen vaak samen voor een moment van uitwisseling, vorming en ontmoeting. Er passeren dan allerlei onderwerpen de revue, vaak naar aanleiding van iets wat de één of de ander heeft meegemaakt in zijn of haar actieteam. Deze momenten geven basisinzichten mee over de Beweging: van ‘het hoe en waarom van participerende observatieverslagen’ over ‘de rol en inzet van medestanders en ervaringsdeskundigen’ en ‘interessante technieken om participatie te bevorderen in een groep’ tot ‘een gepaste houding en ingesteldheid vinden in de relaties die we opbouwen met mensen in armoede’. De groep ging ook een dag op stap met een ervaringsdeskundige en volontair die in Luik en Verviers mee de Beweging uitbouwen.
Enkele keren per jaar zijn er meerdaagse vormingen met jonge mensen die in andere landen van Europa een gelijkaardig traject doorlopen. Zo kwamen in het huis van de Beweging in Treyvaux (Zwitserland) in februari 12 jonge ‘kandidaat-volontairs’ een week samen om met verschillende werkvormen dieper op hun vragen in te gaan en ook iets te leren over generatiearmoede en de specifieke projecten van ATD in dit land. Samen met de begeleiders creëren deze jonge mensen uit Polen, Zwitserland, Spanje, Frankrijk, Burkina Faso en België een soort veilige ruimte waarin ze “zich geaccepteerd voelen in een kleine gemeenschap van beginners”, zoals een deelneemster het formuleerde. Ze voelen er de kracht van de groep om de uitdagingen in hun lokale teams beter aan te kunnen.
Allemaal spreken ze over mensen in armoede die hen diep hebben geraakt: dat meisje dat bruist van ideeën, maar steeds minder naar de straatbibliotheek komt als de thuissituatie te zwaar wordt; de jongen die ze op de Europese Jongerenbijeenkomst op het podium zien spreken terwijl hij aan het begin van de reis nauwelijks een woord durfde zeggen in groep; de goedheid en het respect van die straatbewoner die bedankt omdat ze hem ook in de gietende regen komen groeten; die militante die al jaren met ATD meedraait en zich door een malafide huisbaas heeft laten oplichten en die hen uitdaagt om dieper te graven als er geen pasklare antwoorden zijn.
Ik prijs mezelf gelukkig dat ik als onthaalcoördinator een tijdje met deze nieuwe lichting op weg kan gaan. Niet ieder van deze jonge mensen voelt zich geroepen tot het internationaal voluntariaat. Zo’n intensieve onderdompeling in het team en de projecten van ATD bereidt ook prima voor op actief medestanderschap in het beroepsveld of in het uitbouwen van allerhande projecten van de Beweging. Ook in Vlaanderen staan de deuren open en passen we de formule in de loop van dit jaar aan om naast de voltijdse 1 of 2 jaar ook halftijdse en kortere periodes van betaalde verdiepingsstage aan te bieden.
Vanessa Joos
Ook geïnteresseerd in een engagement bij ATD Vierde Wereld?
Meer info over het voluntariaat
Meer info over onze betaalde inleefstage