In het park van Thurn en Taxis in Brussel staat een obelisk met alle artikels uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. De opdracht kwam van de Brusselse minister van Leefmilieu en Levenskwaliteit, Céline Frémault. Vijf jaar geleden werd deze zuil ingehuldigd voor de 70ste verjaardag van de Mensenrechten.
De obelisk is 12m hoog en bestaat uit dertig gekleurde stenen: één voor elk artikel. De mensenrechten zijn gegraveerd in vier talen (Nederlands, Frans, Engels, Duits).
We zijn nu vijf jaar later en vieren op 10 december de 75ste verjaardag. De Mensenrechten zijn niet gerealiseerd, maar we vieren wel dat er een breed gedeelde tekst is die als sokkel dient om op te steunen, en als maatstaf voor wat in de samenleving en in de wereld gebeurt. De obelisk is een grote geheugensteun en een plaats voor bezinning. Vijf jaar na de inhuldiging is dit geen kale ruimte meer maar geeft het groen steeds meer vorm aan deze plaats. Zowel de obelisk als het park zijn ontworpen door landschapsarchitect Bas Smets.
Na de brand in de Notre Dame in Parijs in 2019 wordt ook de omgeving rond de kathedraal opnieuw aangelegd. Die opdracht ging naar het landschapsbureau van Bas Smets, wat hem ook in eigen land bekender maakte.
Het is een klassieke Egyptische obelisk, gebaseerd op de gulden snede. ‘Het is de ideale vorm’, zei Smets vijf jaar geleden in De Standaard. ‘Ik heb het ontwerp zo veel mogelijk in die traditie gehouden. Het was het symbool van een versteende zonnestraal. Een verlicht idee laten verstenen, dat leek me een prachtig beeld.’ De stenen komen uit dertig groeven. ‘Onderaan zit de donkerste ter wereld, de Nero Zimbabwe, om helemaal bovenaan uit te lopen op de lichtste, die uit Brazilië is aangevoerd.’ aldus Smets in De Standaard. ‘Het befaamde artikel 26, over het recht op onderwijs, is in een groene steen uit Indië uitgewerkt. Uit ons land is er de rouge Belge en de blauwe hardsteen. Er is wit marmer uit Carrara en verder steensoorten uit Spanje en Portugal.’
In de jaren ’80 van vorige eeuw ging ATD Vierde Wereld in heel wat landen met een petitie rond: armoede is een schending van mensenrechten. Op die manier naar armoede kijken was toen vreemd. Maar rechten betekenen niets als armoede de weg verspert.
‘Een recht wordt niet waargemaakt door degene die het bezit, maar door andere mensen die zich tegenover hem of haar tot iets verplicht weten’ (Simone Weil). Door er steeds aan te herinneren dat er slechts rechten zijn in relatie tot de verantwoordelijkheid die elke mens met elke andere mens verbindt, krijgen de Rechten van de Mens hun samenhang terug, hun stevigheid en vooral – Joseph Wresinski kwam er altijd op terug – hun ondeelbaarheid.
M.T. Poppe
