Wat betekent ‘blijf in uw kot’ voor mensen in armoede? Wat kan ATD Vierde Wereld nog betekenen als we afstand moeten houden? Samenbrengen van mensen, leren van elkaars kracht en ervaring, samen nadenken en inzichten verwerven die kunnen groeien tot aanbevelingen voor een betere samenleving: het is de kern van onze werking. In die kern werden we getroffen.
Begin dit jaar ging de volksuniversiteit over toegang tot gezondheidszorg. Altijd weer blijkt dat armoede ziek maakt en dat ziekte arm maakt. Er zijn drempels, zoals een gebrek aan geld en informatie, die een goede toegang tot gezondheidszorg kunnen verhinderen. Gastsprekers van Bond Moyson waren aanwezig en beantwoordden vragen over verhoogde tegemoetkoming, wijkgezondheidscentra en het verschil tussen geconventioneerde en niet-geconventioneerde artsen. Bij tandartsen bestaat er geen derdebetalersregeling waardoor eerst het volledige bedrag betaald moet worden. Tandzorg is minder toegankelijk dan het lijkt: het gebit laat nog steeds zien wie wel of geen geld heeft. Ook brillen zijn niet goedkoop, ondanks de gedeeltelijke terugbetaling van het ziekenfonds. Daarom is het belangrijk promoties in de winkels af te wachten.
We waren nog niet uitgepraat over gezondheid. Begin april was een tweede volksuniversiteit gepland maar die kon niet meer doorgaan. Op onvoorstelbare wijze werd gezondheid een internationaal thema van eerste orde.
Hoe we mensen in armoede toch lieten spreken
Vanaf het begin belden we leden op die alleen de crisis door moesten en gezinnen wiens kinderen sinds het sluiten van de scholen voltijds in huis waren. We startten ook de facebookgroep ‘ATD Vierde Wereld in tijden van corona’ op: een plaats om elkaar te steunen en te informeren. Er was nood aan meer contact en velen wilden hun hart luchten over wat de crisis met hen deed. Dat was de start van onze online gespreksgroepjes. Omdat op het internet afstand geen rol speelt ontmoetten leden uit verschillende lokale groepen elkaar. Mensen zonder internet belden we op en vroegen zo hun bijdrage te leveren.
Uit de online gespreksgroepjes:
“Het leven is veel duurder geworden. Vroeger kon ik in het sociaal restaurant gaan eten voor 2 of 3 euro per maaltijd. Nu moet ik zelf koken en dat is duurder. De Aldi is ook ver van hier, dus ik moet naar de Delhaize, en die is duur”.
“Lockdown? Laat me niet lachen, ik leef al heel mijn leven in lockdown. Voor ons, mensen in armoede, is dat dagelijkse kost. Misschien dat de andere mensen nu eindelijk eens gaan beseffen wat wij meemaken” .
“Ik vind dat de mensen socialer zijn geworden. Ze geven elkaar nu een knikje op straat”.
“We zitten allemaal in dezelfde boot. Nee: we zitten allemaal in dezelfde storm, maar in verschillende bootjes: sommigen hebben een luxejacht, anderen een roeibootje waar bij normaal weer al water binnen lekt”.
“Ze zouden mensen in armoede mee moeten betrekken in het crisisberaad. Ze denken dat ze weten hoe het moet, dat ze kunnen denken voor ons”.
“Mensen in armoede worden eigenlijk dubbel gestraft: ze hebben al weinig middelen en nu valt ook hun vangnet nog eens weg”.
Hoe we deelnemen aan het debat over de impact van corona en het denken over post-coronatijden
Andere armoedeorganisaties werkten op hetzelfde spoor als ATD Vierde Wereld. Om gewicht te geven aan de ervaring van mensen in armoede waren duidelijke boodschappen nodig. We gingen samen met het Netwerk tegen Armoede, Welzijnszorg, Welzijnsschakels, Samenlevingsopbouw en Caritas in gesprek met minister Beke, Vlaams minister van armoedebestrijding. We gaven de signalen door die we van onze leden kregen. Dankzij het Steunpunt armoedebestrijding en heel wat andere partners werd een federale taskforce kwetsbare mensen opgericht. Wekelijks gingen we in gesprek over bijkomende socio-economische maatregelen voor mensen in armoede. Na de aangekondigde exit-maatregelen stuurde ATD Vierde Wereld een brief naar verschillende ministers om hen te wijzen op het belang van mondmaskers voor daklozen en mensen die moeilijk toegang hebben tot water. We moedigden leden aan om ook een brief te sturen naar hun gemeente. Het nationaal team besloot een videoboodschap te maken om leden een hart onder de riem te steken tijdens de ‘blijf in uw kot’ maatregelen: ‘we denken aan iedereen die het nu nog moeilijker heeft dan voorheen’. De video staat in de nieuwssectie van onze website. Op onze website staan ook de verschillende persberichten die we samen met het Netwerk tegen Armoede, Samenlevingsopbouw, Welzijnsschakels, Welzijnszorg, Uit De Marge, Decenniumdoelen en Vluchtelingenwerk Vlaanderen ondertekend hebben. Twee daarvan gaan over gepaste corona maatregelen voor mensen in armoede en drie persberichten vragen aandacht voor leerlingen met leerachterstand of kwetsbare leerlingen bij heropstart van de scholen.
We staan voor een toekomst vol uitdagingen
Veel opiniestukken en stemmen in de media gaan over het belang van solidariteit in het post-coronatijdperk. We hangen met zijn allen witte doeken uit het raam en plaatsen beren voor ons raam. Er meldden zich duizenden vrijwilligers die graag voor ouderen naar de winkel gaan. Omdat de daklozenopvang noodgedwongen het werk moest stilleggen kregen bijna duizend Brusselse daklozen en migranten opvang in hotels en herbergen. Vuilnisophalers, postbodes, verplegers,.. worden bedankt. Ze krijgen door de crisis de erkenning die ze verdienen. Een crisis kan maken dat mensen zaken anders gaan bekijken. Onze uitdaging is ervoor zorgen dat deze nieuwe solidariteit voorgoed ingang heeft in onze maatschappij.
Marte Lorent – M.T. Poppe